روند و دستاوردهای جابجایی نقش مخاطب با بازدیدکننده در هنر مخاطب محور

جلسه نوزدهم حقوق مخاطب با سخنرانی زهرا رهبرنیا، دانشیار دانشگاه الزهرا(س) و عضو گروه تخصصی هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر، به همت گروه مدیریت مطالعات راهبردی معاونت پژوهشی برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی فرهنگستان هنر، سه‌شنبه 15 آبان 1403، نشست سی‌وپنجم از سلسله نشست‌های راهبردی به موضوع «دستاورد جا‌به‌جایی نقش مخاطب با بازدیدکننده در هنر مخاطب‌محور» پرداخت. در این نشست که به دو صورت حضوری و برخط جریان داشت؛ سرفصل‌هایی چون اومانیسم، دموکراسیون فرهنگی، از آنِ خودسازی اثر، خودبنیادی و محوریت اثر، اعتباربخشی و امضای هنرمند، دنیای مخاطب‌محور، تغییر جایگاه از بازدیدکننده تا مخاطب، تعامل و تأثیر متقابل مخاطب با متن و تفاوت آن با ذهن‌خوانی اثر و دیگر عناوین کلیدی این حوزه مطرح شد.

رهبرنیا که دکترای تخصصی خود را در رشته پژوهش هنر دریافت کرده است، گفت در بحث هنر با سه ضلع هنرمند، مخاطب و جامعه مواجه هستیم. جامعه امروز صرف امضای مؤلف، ارزش اثر را تعیین نمی‌کند و دنیای حاضر نمی‌تواند محوریت و خودبنیادی اثر و مؤلف را بپذیرد. زیرا ما به تدریج از بازدیدکننده صرف و خواننده محض بودن فاصله گرفته و به جایگاه مخاطب می‌رسیم. تا جایی که ادراک و دریافت مخاطب ملاک تعیین کیفیت اثر می‌شود. این نگاه با گفتمان هنر برای هنر فاصله دارد و شأن متفاوتی برای ابراز وجود مخاطب در تکمیل یا خلق اثر قائل است. مخاطبی که شانه‌به‌شانه هنرمند ابرازگری دارد و با عادت‌واره‌ها و پیش‌فهم‌های خود، بر اثر هنری می‌افزاید.

وی با اشاره به بانو «مکرمه قنبری» و واکنش مخاطبان کنفرانس برلین به آثار او، افزود در دنیای پسامدرن سلسله مراتب جابجا شده است و اثر یک هنرمند خودآموخته نیز دیده می‌شود. زیرا بر خلاف هنرِ مهارت محورِ گذشته، هنر امروز مخاطب‌محور، ایده‌محور و دور از تک‌صدایی است و این ویژگی‌ها باعث می‌شود خلق ثانویه اثر در ذهن مخاطب تعامل‌گر و کنشگر صورت پذیرد.

پایان این نشست به پرسش و پاسخ حاضران اختصاص یافت. علاقه‌مندان به مبحث حقوق مخاطب می‌توانند اطلاعیه نشست‌های آینده این فروست موضوعی را در تارنمای فرهنگستان هنر مشاهده نمایند.

لینک خبر در سایت فرهنگستان هنر